Een aantal weken geleden heb ik een blog geschreven over de bankierseed. De eed is ontstaan na de reparaties van de bankencrisis van 2008 met het doel een ethisch gedrag bij bankiers te bevorderen. In de blog heb ik stukken tekst van de AFM opgenomen. Iedereen kan daaruit concluderen dat je met zo’n toezicht aan de eed geen buil kunt vallen. Dat zie je ook gebeuren. Niemand bij de ING is verantwoordelijk.
In het FD schrijft Vasco van der Boom: “Uit het strafonderzoek naar de ING concludeerde het OM dat bij de grootste bank van Nederland drie afdelingen de wet tegen witwassen en terrorismefinanciering uit voerden. Dit waren de afdelingen ‘business’, compliance’ en de interne auditdienst. Geen van deze drie ING-onderdelen voelden zich verantwoordelijk. Er waren dus ook geen individuele ING-medewerkers eindverantwoordelijk. ‘Velen waren gezamenlijk verantwoordelijk voor een deel van het verwijtbare gedrag´, meldt het feitenrelaas van het OM.
Het OM concludeert dat in ING ’de illegale handelingen {zijn} uitgevoerd binnen haar normale bedrijfsvoering ‘. Dat heet ‘organisatiecriminaliteit’ of ‘corporate crime’. Dat valt alleen de onderneming aan te wrijven. Geen bankier werd direct persoonlijk rijker van schending van de witwaswet door ING.” De CFO Timmermans, pas sinds 2017 benoemd, is echter wel opgestapt maar had geen schuld.
En zo kan je dus in je werk bij een bank meewerken aan het overtreden van een wet en er niet op aangesproken worden. Je moet wel met z’n allen verklaren dat je gezamenlijk verantwoordelijk bent voor een deel van het verwijtbare gedrag. Nou dat moet te doen zijn. Anders ben je misschien zelf een verdachte. Vroeger op school was het ook al een bekende truc, als de meester vroeg wie het gedaan had hield iedereen zijn mond je deed iets met z´n allen.
Een aanklacht zal niet gemakkelijk zijn, met de uitspraken van de Hoge Raad over dit soort kwesties. Maar het is wel onbevredigend. Wordt hiermee niet een bepaalde kaste de hand boven het hoofd gehouden? En in de bankensector is er wel in het verleden iets grondig misgegaan. Kort hiervoor kwam de CEO van ING in het nieuws vanwege een salarisrel waarbij hij ongeveer € 0,5 miljoen/jaar verhoging kreeg aangeboden. Tot de minister zelf ingreep. Bestuurders aanpakken blijft moeilijk zegt het FD dan.
Maar het wordt tijd ook aan de organisatie van de onderneming eisen te stellen. Zodat er wel iemand verantwoordelijk gesteld kan worden voor het naleven van de wetten. Het voorval kan zo voor andere wetten in andere ondernemingen gekopieerd worden. Denk daarbij aan de toenemende acceptatie van de collectieve vormen van werken. Dan is er niemand meer voor het naleven van wetten verantwoordelijk.
De CEO van de Danske Bank stapt overigens wel op. Ook daar is tussen 2007 en 2015 in een vestiging in Estland een grote witwas fraude aan het licht gekomen. Er was in de bank onvoldoende toezicht en dat trekt de CEO zich aan. Dat voorkomt een strafzaak en siert de bank. Banken hebben nog steeds te maken met een negatief imago bij het publiek. Er valt nog veel te winnen.