De laatste machines verlaten, op het moment dat ik dit schrijf, het Malieveld in Den Haag. De protestactie van Bouwend Nederland loopt ten einde. Protesten tegen het niet verlenen en intrekken van bouwvergunningen omdat er sprake is van PFAS. Een giftig stofje dat niet alleen in de bodem, in bagger en oppervlaktewater zit maar zelfs in ons lichaam.
En dat, na twee protesten van boeren. Je vraagt je bijna af wie volgt? Leraren, zorgpersoneel, zwarte Pieten? Het protest van de boeren ging over de stikstofuitstoot van de boerenbedrijven dat het grootste is in die sector. En voor de duidelijkheid, het is niet voor niets geweest want de overheid is door de rechter gedwongen maatregelen te nemen. Binnenkort rijden we allemaal 100 km op de Nederlandse snelwegen en dat is prima. Maar nu moet de overheid optreden. Deskundigen voorspellen dat de door de rechter voorgeschreven criteria niet worden gehaald. Maar wat dan? De landbouw vertegenwoordigt ruim 60% van de stikstofuitstoot, het wegverkeer 15%, de industrie 9% en kantoren 6%. In Nederland is de dichtheid van stikstof in de atmosfeer 4 keer hoger dan het EU-gemiddelde. Iedereen zal een bijdrage moeten doen.
Waarschijnlijk is het gezegde van toepassing dat goede raad duur is. En dan moet de uitspraak: ‘Nederland gaat niet op slot’, in daden omgezet worden. Terwijl WNF en TNO pleiten voor het volledig sluiten van de Nederlandse markt voor import van veevoer en voor export van mest. We gaan het meemaken. Persoonlijk heb ik geen enkel beeld van de aanpak en mogelijkheden van de overheden. We zijn toe aan een nieuwe economie. Geen groei meer, maar milieu.
Ceo’s van de 200 belangrijkste Amerikaanse bedrijven hebben verklaard dat zij zich bij hun beslissingen niet meer alleen maar zullen laten leiden door het belang van de aandeelhouders. Ook de medewerkers en de omgeving waarin zij werken zijn van belang en ook hun stem dient dus gehoord te worden. Denk aan klanten, cliënten, leveranciers en de overheid. Het gaat niet meer alleen maar om maximale winst voor de aandeelhouders. Maar het zijn nog geen daden.
Maar goed, er is wel degelijk sprake van een enorme omslag in denken. En gedwongen door de milieuschade moeten ook overheden anders gaan denken. De grote vraag is hoe de overheid dat gaat aanpakken. Daar kunnen we niet op gaan zitten wachten. Want uiteindelijk zal het echte werk van de ondernemingen moeten komen. Met vindingrijkheid en creativiteit zal dit probleem moeten worden aangepakt.
De overheid gaat alleen maar over regels en het verdelen van geld, maar daar los je problemen niet structureel mee op. Het is aanpakken geblazen. Daarvoor zijn er de ondernemers die ondernemen. En ik heb ook goede hoop op ondernemingsraden. Leden van deze raden staan het dichtst bij de werkvloer en de bestuurderstafel. Ook op de werkvloer leven vermoedelijk vele ideeën over mogelijke oplossingen en de OR kan ervoor zorgen dat deze ideeën uit de coffee corner komen en op de bestuurderstafel geagendeerd worden. Ik roep alle ondernemingsraden dan ook op deze brug te slaan voor het milieu.