Het is niet zonder risico om over de oorlog te schrijven. Velen denken dan aan de bekende tweede wereldoorlog of de eerste of die in de Balkan. Dan komen er beelden bij van films en boeken met een flinke dosis romantisering. Of er wordt teruggegrepen op de hoofdpersonen en de vernietigingskampen of de holocaust. Maar het begrip oorlog zoals dat uit deze informatie naar voren komt klopt niet meer. En dat feit lijkt mij de moeite waard om aandacht aan te besteden. Want de gevolgen raken ons allemaal.

Rob de Wijk ‎(Director at The Hague Centre for Strategic Studies) stelde dat in zijn programma “Weg van de wereld”, dat hij met Arend Jan Boekestijn verzorgt. Er kunnen geen oorlogen zoals in het verleden meer worden gevoerd. De term oorlog slaat op een gewapend conflict tussen Staten. Die kunnen elkaar de oorlog verklaren. Daarvoor heb je grote legers en veel wapens nodig om een Staat in te nemen.

Met de huidige moderne communicatiemiddelen, door de groei van de media en met name de sociale media is er een volkomen andere situatie ontstaan voor burgers en militairen. Het is niet meer de grootte van de militaire macht die de rangorde bepaalt. Maar op basis van informatie die verzameld wordt. Wat weten wij van onze tegenstanders is de belangrijkste vraag en hoe kunnen we die met welke middelen en het meeste effect raken? En naarmate we meer weten zijn we sterker.  

Die informatie kan overigens bij veel partijen aanwezig zijn. Die mengen zich in gewapende conflicten tussen bevolkingsgroepen en acties tegen burgers omdat er informatie beschikbaar is over de partijen. Er worden zelfmoordcommando’s ingezet die proberen zoveel mogelijk burgers te doden of te verwonden. Want zeggen de commando’s die burgers gedragen zich niet zoals wij denken dat ze moeten doen.

Het door IS ingestelde kalifaat suggereert de vorming van een Staat in de klassieke vorm en die moet in een oorlog bestreden worden. Maar die slag is nog niet gewonnen. De verwoesting is enorm. En er zijn enorme stromen vluchtelingen. Maar door de onderlinge communicatie en uitwisseling van gegevens kan IS nog steeds niet verslagen worden. Bovendien zijn er geen verliezers, die worden onmiddellijk zonder proces geëxecuteerd.

Krijgsgevangenen bestaan dus nu niet meer. En degene die de strijd opgeven verdwijnen richting thuisland. In de westerse landen aangekomen wacht hen wel een proces en een veroordeling. Ook al kunnen er nauwelijks feiten ter veroordeling aangedragen worden. Deze effecten zijn geheel nieuw en daar is nog geen effectieve werkwijze of wetgeving voor geregeld. Deze ex-militairen van de IS zijn en blijven een gevaar voor de samenleving. De vraag is zelfs of het wel militairen zijn. Er zijn veel criminelen en andere radicalen onder hen.

Maar duidelijk is wel dat het begrip oorlog hier niet meer past. Dus ook de verdediging daartegen past niet meer. Hoe moet de samenleving hiertegen beschermd worden? Komen er meer militairen op straat en wordt de politite versterkt? Kan de terreur van IS overwonnen worden? Het lijkt mij niet haalbaar en ook niet effectief.

Ook bij veel ondernemingen en bij het werken zal rekening gehouden moeten worden met de kans op terreur. De jaren van het einde van vorige eeuw zijn voorbij.