Het zal velen niet ontgaan zijn dat er de laatste tijd veel nieuwe informatie beschikbaar is over de financiën van particulieren en ondernemingen Verkregen uit de administratie van een onderneming in Panama en dus genoemd: Panama Papers. Journalisten zijn er op gedoken en schrijven zich nu lamme vingers over de inhoud van die stukken. En de stukken zijn onthullend. Wat je vaak hebt gedacht blijkt te kloppen, er wordt enorm gerotzooid om maar zoveel mogelijk geld te krijgen en anderen een poot uit te draaien.
Het is niet ingewikkeld om daarmee mensen en ondernemingen aan de schandpaal te nagelen. En dat wordt dan ook met verve gedaan. Overheden en toezichthouders worden aangemoedigd om met wetgeving deze ontsporingen binnen de perken te houden. Er moet nieuwe wetgeving komen en het toezicht moet worden verzwaard. Dit mag niet meer gebeuren.
En terecht worden hier fouten, problemen en misstanden aan de orde gesteld en voelen velen zich geroepen om actie te ondernemen. Maar de kern van het probleem ligt in de rol van het geld in de maatschappij. Het zijn uitwassen van de kapitalistische maatschappijvorm. De drang om steeds meer geld te willen hebben zelfs ten kosten van anderen en daarvoor van alles wat niet deugd uit de kast te halen ondervang je niet met regels en toezicht.
Deze onthullingen leggen de bijl aan de wortel van de boom. Die boom moet dus omgelegd. Zoals Thomas Piketty in zijn boek al aangaf is de scheefgroei van de vermogens en het kapitaal van de bezitters ten opzichte van degene die niets hebben onaanvaardbaar groot geworden. En zoals blijkt uit de sjoemelsoftware van de dieselauto’s: de normen en waarden worden ten koste van de gezondheid van velen overschreden. Die zijn nog steeds van deze tijd. Er moeten wel nieuwe grenzen gesteld worden.
En deze ontwikkeling gaat door. Er komen nog veel meer onthullingen. Nog veel meer administraties, niet alleen in Panama, bevatten zaken die niet deugen. En Turkije meent daar een oplossing voor te hebben: gewoon de journalisten die niet deugen opsluiten. En niet deugen is dat men de waarheid aan de orde stelt. Het gaat hier om enorme belangen en grote machtscentra. Maar het roer is al te ver om.
Die nieuwe openheid is een wereldwijde ontwikkeling, die met name door de technologie mogelijk geworden is. En die technologie is als een geest uit de fles, niet meer terug te krijgen. Met de nieuwsgierigheid van journalisten zal dit tot gevolg hebben dat dit proces van onthullingen doorgaat. Dit proces zal een ontwrichtend effect hebben op tal van gevestigde machtsposities en belangen. De vraag is; wat is er toelaatbaar en wat is over de grens? In onze democratie komt het dan aan op de grenzen stellen en door de rechter laten beoordelen wat er kan en niet kan.
En die democratie zijn wij, iedereen kan dan met zijn stem bepalen hoe het verder moet met de normen en waarden. Het gaat spannend worden, maar het geeft wel een lentegevoel.