Toen ik las over de belastingdienst en de fouten die gemaakt zijn met de kinderopvangtoeslag, schoot het begrip bureaucratie door mij heen. Dus even op Wikipedia gegoogeld en hieronder staat de definitie. “Bureaucratie is een organisatiestructuur die gekenmerkt wordt door regels en behept is met procedures, verdeling van verantwoordelijkheid, hiërarchie en onpersoonlijke relaties.”

Dat is volgens mij wat de belastingdienst is. Waarmee ik niet zeg dat alles wat deze dienst doet verkeerd is of fout gaat. Maar met de afwikkeling van de toeslagen van de kinderopvang gaat het wel mis. Daar zijn verkeerde procedures ingevoerd door de ene afdeling waardoor verkeerde opdrachten zijn gegeven door een andere afdeling. Daarbij komt dat men fouten niet naar buiten wil brengen. En dat doet ook niemand. Zelfs voor de rechter worden stukken achtergehouden. En ook de verantwoordelijke staatssecretaris wordt onvoldoende geïnformeerd. 

Een medewerker die in zo’n organisatie lekt en dat doet in het algemeen belang is een klokkenluider. Die valt onder de bescherming van een klokkenluidersregeling, die per 1 juli 2016 wettelijk verplicht is. Deze medewerkers moeten dus beschermd worden tegen benadeling. Probeer dat maar eens te controleren in dergelijke organisaties. De kans is heel groot dat de regeling prima is maar niet werkt en dat de klokkenluider dus achteraf alsnog gedoe krijgt en zeker niet wordt geprezen. 

Ik pleit voor een bedrijfscultuur waarin de medewerkers het belang zien van het afleggen van verantwoording. Dat is antwoord geven aan de buitenwereld die vragen aan je stelt. Dat is verantwoordingheid nemen voor wat je doet en wat je zegt. Naar de klanten van de dienst, naar collega’s, externe organen en het parlement. Het is niet te begrijpen hoe het in een dienst van de overheid zo mis kon gaan.

Er heerst in menig organisatie angst voor de macht van hogerhand. Ik vind het van belang dat de OR dit in de gaten moet hebben. En dat niet alleen, de OR zou het zelfs aan de orde moeten stellen. Ik weet niet hoe de medezeggenschapsstructuur in elkaar gestoken is binnen de belastingdienst, maar ik zou de klokkenluider maar bij de ondernemingsraad betrekken. Op mensen die opkomen voor het algemeen belang moet je zuinig zijn. Met zo’n persoon kan een cultuurverandering in gang gezet worden.

Medezeggenschap heeft onder andere tot taak dat in organisaties medewerkers tot op het laagste niveau recht van spreken hebben. Misschien zou de cultuurverandering wel bij de ondernemingsraad dienen te beginnen…