Al meerdere keren schreef ik over de ZZP-ers. De toename en de positie zijn een bron van aandacht en discussie. Dat is van groot belang want het betreft pensioenopbouw en scholingsrechten en de bijdragen in de WW. Het zijn de sociale verworvenheden die de klassieke werkzaamheden van de vakbonden betreffen. De druk van de toenemende groep ZZP-ers bij het stand komen van deze sociale zekerheden gaat steeds verder toenemen.
Een aantal nieuwe inzichten daarover wil ik jullie niet onthouden. Die kwam ik tegen in de column van Peter van Lieshout in het FD. Hij is hoogleraar maatschappijwetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. Zijn stelling is dat er twee systemen bestaan:
het Scandinavische systeem
het Continentale systeem zoals wij dat in Nederland kennen.
In Nederland hebben de ZZP-ers geen rechten en plichten die werknemers met een arbeidscontract wel hebben. Dit gaat steeds meer wringen. Men wil het systeem met vaste contracten intact laten terwijl het aandeel kleiner wordt. Zo ontstaat een duaal systeem van insiders en outsiders. De vakbonden treden op voor de groep insiders die echter steeds kleiner wordt.
In de Scandinavische landen is een systeem gegroeid waarbij de rechten en plichten niet voor een groep gelden met arbeidscontract (CAO) maar voor een individu. Een pensioen wordt opgebouwd via de belasting die elk persoon betaald en iedereen: werkzoekende, werklozen en ZZP-er kan gebruik maken van het scholingsfonds. De oorzaak ligt in het lange tijd niet aanwezig zijn van grote concerns. Alles moest voor de kleinere ondernemingen geregeld worden en dat zag men als taak van de overheid.
Nu ook het pensioenstelsel ter discussie staat via het uitgebrachte advies van de SER is de vraag waar we in Nederland uitkomen. De kern van dat advies is het opbouwen van een pensioenpot per werknemer als onderdeel van een collectief fonds. Dat zou ook toegankelijk moeten zijn voor de ZZP-er. Daarmee is dat probleem opgelost. Blijft over de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor de ZZP-er.
Iedereen is verzekerd tegen de kosten van ziekte. Werknemers met een arbeidscontract zijn ook tegen het verlies aan inkomen verzekerd maar een ZZP-er niet. De vrees bestaat dat met name de ZZP-ers die aan de onderkant van de beloning staan dat ook niet zullen doen en bij ziekte ten laste van de bijstand komen, dus van de overheid.
Gelet op de ervaringen in de Scandinavische landen schuiven we in het denken op naar die richting en zal de overheid een verplichting moeten regelen dat elke ZZP-er openbaar en zichtbaar laat zien dat zowel pensioen als arbeidsongeschiktheidsverzekering betaald worden. Dat kan door dit op de factuur te vermelden.
Dan zijn we uit bij mijn eerder gedane voorstel in mjn blog arbeidsongeschiktheidsverzekering. Sommige dingen zijn zo eenvoudig dat ik het kan bedenken, maar liggen politiek zo gevoelig dat het even duurt voor het in het arbeidscontract staat en op de factuur.