Ik weet niet hoe anderen het zouden noemen maar als ik probeer zo min mogelijk belasting te betalen en daar actief deskundigen voor aan het werk zet, dan noem ik dat belastingontduiking. Als multinationals dat proberen heet dat ook zo en natuurlijk proberen ze dat. Want hun doel is winst te maken. Daarvoor moeten ze regels in acht nemen en dat doen ze ook. De werkwijze van deze ondernemingen is volgens de regels mogelijk en dus doen ze dat ook.
Die ondernemingen verwijten dat ze niet ethisch handelen is dus onjuist. Er is niets mis met het proberen zo veel mogelijk winst te maken binnen de gestelde regels. Toch is er veel ophef ontstaan over dit verschijnsel. Gebaseerd op overeenkomsten tussen landen waarin de verplichting tot belastingbetaling van de multinationals is vastgelegd. Het is dus niet vanzelfsprekend hoe dit aangepakt moest worden, wetten en regels daarvoor tussen landen zijn er niet.
Die overeenkomsten werden voorbereid en opgesteld door fiscaal juristen in dienst bij de grote accountantsbureaus. De multinationals waren en zijn daar klant. Deze bureaus hebben daar flinke facturen voor geschreven. En de fiscaal juristen werden hoog gewaardeerd. Met welke ethiek die hun vak uitoefenden is mij duister, maar ik vrees dat er geen enkel ethisch besef was. Maar als deskundigen moeten zij geweten hebben dat hun voorstellen bedoeld waren om de belasting te ontduiken. Overheden kregen daardoor minder inkomsten wat verhaald werd op de kleine ondernemingen en de burgers.
Er zijn misstanden opgedoken en er is fraude geconstateerd terwijl de jaarrekeningen van de ondernemingen wel goedgekeurde waren. Dat heeft ook vragen doen rijzen over de rol van de grote accountantsbureaus. Er bleek meegewerkt te zijn aan de opstelling van onjuiste jaarrekeningen. En dan noem ik nog even de side letters die naast de afgesloten contracten werden gehanteerd en door accountants werden opgesteld. Die side letters werden niet openbaar gemaakt.
Een vergelijking met de bankwereld dringt zich op. Geld wordt niet gebruikt om te investeren en te ondernemen en concrete zaken mee te doen, maar om meer geld te vergaren. Bij de banken kwamen er woekerpolissen en een hypotheekzeepbellen. De bankiers werd daar hoog voor gewaardeerd met de toekenning van bonussen. Er blijkt iets mis te gaan in de financiële wereld op het moment dat er met het geld wordt gewerkt vanwege het geld.
Maar daarmee is de kous niet af. De belastingdiensten en de ministers wisten over deze gang van zaken. Over die fiscale contracten hebben ze over onderhandeld en die werden door hen goedgekeurd. Men wist ervan en werkte er aan mee. En ministers worden gecontroleerd door het parlement. Het is dan ook merkwaardig dat nu plotseling van door verschillende politieke partijen commentaar gegeven wordt in de Kamer. Politici hebben dus boter op hun hoofd. Van tweeën één of ze hebben het niet geweten en dus hun controlerende taak niet goed gedaan, of ze vonden het prima want het was in het belang van hun kiezers.
Controleert de or in uw onderneming de gang van zaken op het toepassen van ethiek?
Cor P. Berkel
redacteur OR-Online