De rondleider in een papiermolen op de Veluwe zei :’Er is op de Veluwe de afgelopen 400 jaar nauwelijks iets verandert. Of het waar is betwijfel ik maar het is een manier van kijken en vooral van denken. Velen wil graag geloven dat de wereld stabiel is en er niets verandert. En dat heeft men in de watermolen ook vorm gegeven, die is niet verandert en nog precies zo als zo’n 400 jaar geleden. Hij is ook nog op die wijze in werking.
Zelf heb een wat meer dynamische kijk op de dingen, maar ik zie wel graag wat de historie ons te melden heeft. Zo is het opvallend dat de ronddraaiende beweging van het waterrad direct gebruikt kon worden zowel in de papier- als in de korenmolens. Later is dat vervangen door de heen en weer gaande beweging van de zuigerstang van de stoommachine. Maar die moest dan weer omgezet worden in de draaiende beweging voor de molenstenen en trommels. Zo zijn we van het ene voordeel afgestapt en kregen er andere voordelen bij en ook een nadeel.
Zo gaat dat bij ontwikkelingen in de techniek. Maar misschien wel overal bij veranderingen. Enkele voordelen die blijkbaar opwegen tegen een andere nadeel. Op de Veluwe bleef alles gewoon 400 jaar hetzelfde behalve de nu overvloedige aanwezigheid van e-bikes. Vooral van de oudere mensen die zich overigens ook druk gebruik maakten met de smartphone om foto’s te maken. Er is niets wat gelijk blijft. Alles verandert en dat is maar goed ook. Niet vanwege het veranderen maar omdat we er beter van worden. Veranderen is dus goed en nodig maar het moet wel een reden hebben die we kunnen begrijpen. Misschien komt ook kernenergie nog in de picture.
Henry Ford gaf de opdracht om de T-Ford om te bouwen naar een A-Ford. Hij trok daar een jaar voor uit, ontsloeg het merendeel van het personeel en bouwde een nieuwe fabriek voor het produceren van de A-Ford. Die fabriek was vele malen groter dan de oude en daar was veel meer personeel voor nodig. Maar de reden daarvoor vind ik interessant. Hij zei: ‘De mensen willen een andere auto’. Maar hij bedoelde dat hij te weinig verkocht en de omzet wilde vergroten. Wilden de mensen dat nu echt een andere auto? Dat laat de geschiedenis niet weten. Het werd wel een succes. Maar er zijn tal van voorbeelden van mislukkingen. Er zijn uitvindingen gedaan die nooit een commercieel succes geworden zijn. Het publiek zag de waarde er niet van in.
Het publiek beoordeelt dus achteraf of een nieuw product een succes wordt. Dat is het risico van de ondernemer. Maar dit gaat nu wringen in de economische voorspellingen. Willen de mensen wel meer geld uitgeven voor het consumeren? De klacht is dat mensen maar blijven besparen en niet uitgeven. Maar zit daar het probleem? Of willen mensen wel, maar is het aanbod niet goed. Bij KPN blijkt dat mensen steeds langer hun smartphone blijven gebruiken en overstappen naar een prepaid aanbod. Er komen leenfietsen en leenauto’s, mensen willen steeds meer het gebruik en minder het bezit.
Ook dat is een verandering, maar van een andere soort dan het veranderen van producten. Hier gaat hier om het veranderen van gedrag en dat is veel lastiger.
Wat doet de onderneming aan verandering van gedrag?
Cor P. Berkel
redacteur OR-Online.