Bij de instelling van de or met de wet is de or voor twee taken verantwoordelijk, namelijk voor het belang van de onderneming en de belangen van de medewerkers. De or is niet het enige orgaan dat meerdere taken heeft waar men verantwoordelijk voor is. Dat brengt altijd spanningen met zich mee en dat kan moeilijkheden geven in de samenwerking.
Ik zag dat bij de opvoeding van mijn kleinzoon. Daar passen we een dag per week voor op en zien dus zijn moeder, onze dochter, de problemen die ontstaan bij de meerder taken die ze heeft. En als dan de kleine ook nog kwalen krijgt dan is de boot helemaal aan. Het kan dus allemaal wel maar dan moeten de kinderen wel gezond blijven. Dat is dus een illusie. In welke mate is zij nu verantwoordelijk voor welke taken?
En voor wie geldt dat niet? In welke mate zijn we verantwoordelijk voor het milieu? Is 130 km per uur wel zo verantwoord? Ook al mag het volgens de wet. Het woord verantwoordelijkheid wordt zo gemakkelijk gebruikt dat je de betekenis van dat woord soms even moet bijwerken. Verantwoordelijkheid is een woord als veiligheid en gezondheid. Het is iets wat je hebt of niet hebt maar je kunt niet stellen dat het afwezig is. Je bent gezond of ongezond maar het is er altijd. Dat is ook zo met verantwoordelijkheid, je gedraagt je verantwoord of onverantwoord maar bij gedrag is de verantwoordelijkheid niet afwezig. Zo kan je ook niet ‘geen gedrag’ vertonen. In het woord verantwoordelijkheid zit het woord antwoord, dat aan geeft dat er antwoord gegeven moet kunnen worden op vragen over het gedrag waar de verantwoordelijkheid op slaat. Je moet je gedrag dus uit kunnen leggen.
Wie maakt uit wat verantwoord is? Veel or-en zullen wel meegemaakt hebben dat de bestuurder of directie vindt dat iets van de or onverantwoord is. Dat kan de bestuurder vinden vanuit zijn positie, maar de or heeft een andere positie en kan daar dus anders over denken. Maken deze meningen een verdere samenwerking onmogelijk dan is een gang naar de rechter mogelijk. Die kijkt vanuit de juridische kant naar het probleem en doet een uitspraak.
Zelf maakte ik een keer mee dat de kantonrechter een uitspraak deed over een zaak waar ik partij bij was en de tegenpartij in het gelijk stelde. Daarbij zei de rechter dat hij zich voor kon stellen dat ik als partij teleurgesteld was over de uitspraak en dat ook terecht was, maar dat de wet geen andere mogelijkheid bood dan deze uitspraak. Waaruit bleek dat de rechter moet handelen binnen de kaders van de wetgeving en daarvoor leven we in een rechtstaat.
De or handelt dus voor eigen verantwoordelijkheid, kan dat handelen laten toetsen door de rechter, aan de wetgeving, maar dan blijft er nog ruimte over voor andere opvattingen die ook heel verantwoord kunnen zijn. De wetgever stelt dus niet wat de or moet doen, maar hoe de or tot besluiten moet komen. Het mooie van medezeggenschap is dus dat je zelf moet nadenken en keuzen moet maken en zelf de verantwoordelijkheid daarvoor draagt.
De wet geeft de mogelijkheid om 130 km per uur te rijden maar het hoeft niet. Waar maken we ons druk om?
Cor P. Berkel
redacteur OR-Online