Dat is een titel van een boek van Tzvetan Todorov (ISBN 978 90 450 0261 3 uitgeverij Atlas). En behandelt de vraag wat Barbaars is in tegenstelling tot beschaafd zijn. In de tijd van de Grieken en de Romeinen waren de barbaren de onbekende culturen en de culturen die de meest fundamentele wetten van het gemeenschapsleven overtraden. Er was geen afstand meer tussen familieleden waardoor incest en eerwraak veel voorkwam. Dat is ook in onze tijd nog duidelijk herkenbaar en binnen onze cultuur ongewenst gedrag.

Barbaars gedrag bestaat niet meer binnen een bepaalde cultuur maar zit tussen de oren van mensen. Het is vaak een familieclan. Denk even aan de uitspraken en het optreden van Khadaffi en zijn zonen. En er zijn in het verleden veel meer van dergelijke personen geweest. Barbaren bevinden zich aan de kant van de chaos en willekeur, ze erkennen de maatschappelijke orde niet. Het zijn de tegenstanders van een rechtsstaat want daar hebben ze als familie geen belang bij en niets te zoeken.

Dit gedrag wordt door de beschaafde wereld niet meer geaccepteerd. Maar het wordt nu ook niet meer geaccepteerd door de bevolking van de landen in Noord Afrika. Wij hadden en hebben in die landen grote belangen in de olieproductie en levering en hebben daar een onze cultuur laten zien. Dat gaat een bepaalde tijd goed maar mede door de informatie die inmiddels op grote schaal bereikbaar is over de beschaafde wereld zijn met name jongeren in die culturen nu in opstand gekomen.

Wij kunnen dus niet stellen dat wij niets van doen hebben met het geweld en de opstanden in Noord Afrika. Wij hebben daar onze stimulerende rol gehad en het zou niet in overeenstemming zijn met de waarden van onze rechtstaat om ons nu terug te trekken. Wat er gedaan moet worden zal ook ons raken. En natuurlijk ook de ondernemingen, met name die in Nederland. Want overheden hebben wellicht gestimuleerd maar de ondernemingen doen de echte zaken.

Nu de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor het ondernemen (MVO) steeds meer aandacht krijgt zou de betrokkenheid bij het verder ontwikkelen van deze culturen ook een aspect van het ondernemingsbeleid moeten zijn. Angst voor de Barbaren? In plaats daarvan is het bieden van kansen door ondernemingen beter.
Ondernemingsraden zijn de vertegenwoordigers van het personeel in de ondernemingen en zij zijn tevens burgers en een deel van de maatschappij net als de burgers in Noord Afrika. Daaarmee gaan samenwerken is inhoud geven aan een gemeenschapsleven.

Cor P. Berkel
Redacteur OR-Online