Het lijkt er wel op, als je de ontwikkelingen in ons land volgt. Laten we enkele ontwikkelingen bekijken. De werkloosheid, die al ernstig is, wordt bestreden met banenplannen maar er komt daardoor geen werk bij. Tegelijkertijd dreigt door automatisering steeds meer werk uit handen te worden genomen waardoor de werkloosheid verder gaat stijgen.
Een andere ontwikkeling stimuleert dit proces, namelijk de overnames en fusies die alleen gaan om de belangen en vermogens van de aandeelhouders. Want bij overnames wordt de schuld bij de overgenomen onderneming geplaatst waardoor er bezuinigd moet worden en dat kost alleen maar werkgelegenheid. Is een onderneming overgenomen dan wordt de productie verplaatst naar een lage-lonen-land en verdwijnt er werk uit ons land.
De achterblijvende onderneming wordt een handelsonderneming. Het meer administratieve werk, dat daar nog verricht wordt, kan ook goed geautomatiseerd worden en verdwijnt dus na verloop van tijd ook. Alleen de aandeelhouders worden er beter van. Er is dan ook een steeds grotere kloof tussen de vermogens bij mensen en instellingen en de toename daarvan en de inkomens van de mensen die werken. Ook in ons land.
We blijven dus in ons land achter met ondernemingen die niets meer produceren en eigenlijk ook niets meer ondernemen, maar een geldmachine zijn. Het geld klotst daar tegen plinten op, maar er wordt nergens in geïnvesteerd. Dit is een doodlopend spoor. De grote vraag is dan ook hoe verdienen wij in de toekomst ons brood nog? De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) noemt dat in zijn onlangs verschenen rapport het verdienmodel. Het rapport van de WRR spreekt van een ‘lerende economie’ maar wat moet er dan geleerd worden?
Maar intussen neemt de werkloosheid toe en die werklozen moeten een uitkering krijgen die uit de schatkist betaald moet worden. Mij lijkt dat een crisis is geboren. De bron van onze welvaart namelijk de ondernemingen bloeden dood. Het kapitaal komt in handen van de vermogende mensen en instellingen en er wordt niet geïnvesteerd, terwijl het werken steeds minder oplevert en het steeds moeilijker wordt werk te vinden.
Geen optimistisch beeld, maar het is maar hoe je dat bekijkt. Ik ga er namelijk van uit dat het allemaal wel goed komt. Dat is ook altijd zo gegaan. De financiële crisis, of die van de banken, of van de Euro, is weer opgelost of zo goed als. Het heeft er even om gespannen maar het is toch weer gelukt. En ik denk dat we ook leven van crisis naar crisis. Niets is blijvend en stabiel en we weten niet wat ons nog zal overkomen. Er blijven onbekende verschijnselen op ons af komen, waar we niets van weten. Of anders gezegd:”het leven is vol verrassingen” en dat is maar goed ook. Ook dit zal een zeepbel blijken te zijn en één die uit elkaar spat.
Voor ondernemingsraden is dit een spannende tijd. De ondernemingen zullen een omslag moeten maken. Innovatie is broodnodig en het geld daarvoor moet van de aandeelhouders komen. Er moet deskundigheid en onderzoek komen voor innovaties. Het beleid moet als doel krijgen het ontwikkelen van werk. Een enorme omslag. Maar het gaat vast lukken.
Cor P. Berkel
redacteur OR-Online