In mijn praktijk heb ik vele malen reorganisaties meegemaakt van ondernemingen in Nederland met een Amerikaans moederbedrijf. Daarin stond de rol van de or centraal. Wat kan de or doen en is die echt machteloos als de besluiten in Amerika genomen lijken te worden?. Mijn ervaring is dat dat niet het geval is. Het argument dat de besluiten niet in Nederland genomen worden daar moet de or niet voor wijken. De or moet op zijn rechten, met name de adviesrechten, staan en die desnoods bevechten voor de rechter en dat lukt. Een or die dat deed dwong de directeur in Nederland om af te reizen naar Amerika om daar te gaan uitleggen wat er aan de hand was en te overleggen hij moest doen.

Gelukkig hebben de or en de RvC van Organon ook hun verantwoordelijkheid genomen. De politiek zou niet kunnen of willen ingrijpen bij de ontslagen bij Organon. Bovendien heeft de overheid de wetgeving gemaakt met regels voor de verdeling van de verantwoordelijkheden ook voor de or en de RvC. De overheid heeft medezeggenschap geregeld voor de betrokkenen. En die moeten dat nu gebruiken. Iets wat in Amerika vreemd overkomt en niet begrepen wordt. Wat te doen met personeel, de or en de toezichthouder die een eigen mening hebben en die naar buiten uitdragen? En or en RvC moeten zich niet beperken tot de binnenkant van het bedrijf, maar moeten de spanning naar buiten brengen. Zij zullen formeel en informeel invloed uit kunnen oefenen die het management wil beperken. Vooral om de publicitaire schade voor de onderneming te beperken.

Op de achtergrond speelt een cultuurverschil tussen Europa en Amerika dat enorm is. Het benoemen van de Amerikaans topmanagers in termen van Chief Executive Officer duidt op dat verschil. Wat de Chief heeft besloten moet wel uitgevoerd worden. En tegenspraak wordt niet op prijs gesteld. De Chief eist loyaliteit zeker van de zelf aangestelde managers, maar ook van het personeel. Hier geldt het gezegde: “Wiens brood met eet wiens woord men spreekt.” En nu blijkt er bij MSD op een belangrijk thema wel tegenspraak te zijn. Een openlijk conflict dreigt. Dan blijkt er een tweede belangrijk verschil in cultuur namelijk dat in Amerika sneller de dreigende conflicten worden afgekocht. Rechtszaken worden met enorme bedragen geschikt en managers met grote afkoopsommen naar huis gestuurd.

In mijn ervaring komt een onderneming voor, waarin de or de winst van het afgelopen jaar die afgedragen was aan de moeder in Amerika, terug eiste en voor het grootste deel ook terug kreeg. Het was een flink bedrag en leidde tot grote betalingen aan de ontslagen werknemers. Maar de genomen besluiten werden wel uitgevoerd. Want de Chief kan zijn besluiten niet terug draaien en anders zal hij opstappen.

Ik weet niet hoe het bij Organon afloopt maar verwacht niet dat het besluit van de sluiting en het ontslag ongedaan wordt gemaakt. Als dat wel het geval is zal de topmanager van MSD ontslagen worden. Als het besluit gehandhaafd wordt zal er een afkoopregeling komen. Dat moet van een flinke omvang zijn want het gaat om 2000 medewerkers, stel hun gemiddeld jaarsalaris op € 20.000,- dan is dat bedrag € 40 miljoen. Daar kan voor een nieuwe activiteit een jaar de salariskosten uit betaald worden. Toch de moeite waard.

Cor P. Berkel

redacteur OR-Online