Kritisch zijn op het gedrag van je directeur en collega managers is niet eenvoudig en vaak ongewenst. Dat merkt een or vaak en heftiger dan personeelsleden. De kiezers, en dat zijn de leiding en het personeel ook, hebben voor de samenstelling van de tweede kamer in meerderheid op de rechtse partijen gestemd. En als de politiek rechts wordt dan verandert de cultuur in de onderneming ook. Want de kiezers brengen hun opvattingen ook in de onderneming tot uitdrukking. Ondernemingsraden zullen die cultuurverandering aan den lijve ervaren.
Dat wordt merkbaar in het contact met de bestuurder maar ook als vertegenwoordiging in het contact met de achterban. Het is de rol van de or om kritisch te zijn en er is wel degelijk aanleiding voor een kritische opstelling. We hebben gezien dat ondernemingen ontsporen door een strategie van ongeremde groei en ongeremde ambities van het topmanagement. Het tegenwicht in de besluitvorming ontbrak. Deze luchtbel is uiteindelijk ontploft als een airbag in het gezicht van de topmanager. Dat was en is de oorzaak van de crisis van de achter ons liggende jaren.
Daarnaast is de beloning van het topmanagement met een vast inkomen naast de variabele bonussen ook in veel gevallen ontspoord. Personeel en maatschappij zien die ontsporing en daardoor heeft het vertrouwen in het bestuur van de onderneming een flinke deuk opgelopen. Het zittende topmanagement weet vaak ook niet hoe het verder moet. Zij zijn namelijk geselecteerd op de eigenschappen die tot de huidige problemen hebben geleid, door het uitzetten van een strategie gericht op ongeremde groei en ongeremde ambities.
In deze ontwikkeling zijn de verkiezingen gehouden en die hebben geresulteerd in een rechtse meerderheid in de tweede kamer. Voor de or is de vorming van deze regering een leerschool. Hoe komt nu de samenstelling van een nieuwe regering tot stand? Alle betrokken partijen kunnen daaraan een bijdrage leveren, maar de rechtse partijen nemen het voortouw. Er wordt dus nieuwe politiek gemaakt. Hoe dat gaat werken zullen we zeker nog meemaken.
Hoewel we dus waarschijnlijk een rechtse regering krijgen, wil volgens GreenPeace meer dan 70% van het publiek (dat veelal ook personeel is) een groenere samenleving. Ook die publieke opinie bepaalt de cultuur want er zullen dan meer groene producten en diensten gemaakt en verkocht worden. Ook die vernieuwing zal invloed hebben op de ondernemingen. Zou door die cultuurverandering het personeel en de maatschappij weer waardering voor de onderneming krijgen? Wat moet het vertrouwen in de onderneming herstellen?
Rechtsom of linksom de or is in beide gevallen, met zijn wettelijke en onafhankelijke basis, het aangewezen orgaan om het personeel te vertegenwoordigen. De or zal kritisch moeten zijn in een sfeer waarin belangrijke nieuwe regels en overheidsbesluiten op de onderneming af komen. Dat biedt evenzo vele kansen voor de or om daarbij een rol te spelen.
Cor P. Berkel
Redacteur OR-Online.nl