De weerstand bij de studenten tegen het rendementsdenken is een signaal over de invloed van het geld. 5 jaar geleden was dat ook de inzet van de demonstraties bij de beurs en de financiële centra met de occupybeweging. Even het geheugen opfrissen. Occupy is een ongeorganiseerde internationale protestbeweging die zich richt tegen economische en sociale ongelijkheid. De beweging heeft een statement gepubliceerd over de rol van de banken. Dat ongenoegen over de banken is overgenomen door het publiek en is er wetgeving gemaakt om de cultuur bij de  banken te veranderen.

Het geld en het effect daarvan is in alle poriën van de samenleving doorgedrongen. Nu zijn het de studenten die aan de orde stellen dat studeren niet alleen om het geld gaat. Zij stellen dat bezuinigingen niet de sociale studies en taakstelling van de universiteiten mag bepalen. De grote invloed van geld bevordert ook een graaicultuur wat zichtbaar wordt bij de omvangrijke fraudegevallen en omkoping. De rechters veroordelen fraude met ongekend zware straffen. Ook dat is een vorm van protest tegen een toenemende invloed van geld.

Een afwijzing van deze geldcultuur roept een keuze voor een andere cultuur op. Met name onder jongeren bestaat de vraag naar de zingeving van hun bestaan. Sommigen maken de keuze voor de Islam en radicaliseren en reizen naar Syrië af. Veel informatie over de Islam komt van de video boodschappen en de provocaties van IS terwijl goede studie mogelijkheden worden beperkt. Zo wordt de radicalisering niet bestreden en beperkt.

Met het geld is ook de waardering van het marktdenken meegekomen. Op de markt is je gulden een daalder waard was het vroegere spreekwoord en daar geloven velen inmiddels heilig in. Het ‘neo-liberale’ denken is inmiddels als term verwaterd tot en scheldwoord voor alles wat met markt en geld te maken heeft. Maar duidelijk is wel dat het functioneren van de markt het individuele streven naar veel geld verdienen bevorderd heeft. Zo dringt het rendementsdenken door in alle facetten van de maatschappij.

Het lijkt een politiek proces dat als een slinger dan weer naar links en dan weer naar rechts gaat. Door het streven naar geld kunnen mensen zich bedreigt voelen in hun manier van leven en dat roept protesten op. Protesten in welke vorm dan ook. Bij verkiezingen gaan dan de stemmen naar de protestpartijen. Maar in het politieke proces en moeten het parlement en de regering worden beïnvloedt. Daar spreekt men nog van ‘links’ en ‘rechts’. Maar steeds duidelijker wordt dat de samenleving opgedeeld is in een zachte, sociale, kant tegenover een harde, zakelijke, kant. Een indeling die niet in de politieke partijen is te vinden.

Aan de ene kant wordt getracht met controle maatregelen, het innemen van paspoorten en het opsluiten, de radicalisering te stuiten. Maar aan de andere kant worden de studie mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling beperkt. Meer mogelijkheden om filosofie, sociale wetenschappen en godsdienstwetenschappen te studeren is juist voor studenten die diepgang in zoeken van groot belang. En om dat te bereiken is invloed en medezeggenschap nodig. Niet alleen in de universiteit maar in het gehele bedrijfsleven.

Cor P. Berkel

redacteur OR-Online