In de media wordt het beeld geschetst dat de politiek in verwarring is. Soms moet de regering rekening houden met de oppositie dan weer kunnen de coalitiepartners het alleen af, dan speelt de Eerste Kamer weer op, kortom het lijkt op chaos. Mastodonten zoals Wiegel, Nijpels en Bolkestein bemoeien zich ermee en vinden dat er eigenlijk een meer partijen kabinet moet komen. “Dan krijgen we weer een bekende werkwijze met een regeerakkoord want dat werkt tenminste”. De media maken daar een feestje van, die willen niets liever dan de onduidelijkheden nog eens overdrijven, want dat is “nieuws”. Overigens krijgen journalisten na zoveel jaren ervaring in het verslaan van de politiek de nijging om het ook nog beter te weten.
Maar ondanks alles houdt het kabinet stand en het ziet er niet naar uit dat de val ervan op korte termijn tegemoet kan worden gezien. Er is kennelijk wat anders aan de hand, iets dat vanuit de huidige opstelling van de journalisten niet gezien wordt. Er is een omslag gaande in de werkwijze in de politiek. Dat heeft zich al gemeld in de uitslag van de verkiezingen waarbij er twee grote partijen waren met samen een meerderheid in de Tweede Kamer.
In de oude werkwijze werd in de Tweede Kamer de meerderheid van het aantal zetels achter een regeringsverklaring geregeld, dat was gericht op het hebben van de macht. De oppositie stond dan feitelijk buiten spel. Nu zijn de twee grootste partijen veroordeeld tot elkaar maar zijn ook tegenpolen. Daardoor moeten er tegenstellingen tussen de coalitiepartners worden overbrugt. Het gaat nu om de kracht van argumenten. Er zijn een aantal afspraken gemaakt voor een kader dat nader ingevuld moet worden en er is de beleidsafspraak om tenminste vier jaar te gaan regeren.
Er moeten in het huidige kabinet tegenstellingen overbrugt worden. En soms zijn er niet voldoende zetels van de coalitiepartners in de Eerste Kamer. Dan heeft het kabinet geen meerderheid meer en moeten de oppositiepartijen mee doen. Het gaat dan om de kracht van argumenten en om de overtuiging. Dat is een grote verbetering. Want nu gaat het om de inhoud en de invulling van een gesloten regeerakkoord. Dit is een democratischer werkwijze omdat enkele coalitiepartners vooraf een open regeerakkoord sluiten waarop de oppositie vervolgens bij de uitwerking invloed heeft.
Voor de or-en is dit niets nieuws, die werken al democratischer. Daar ging het altijd al om de kracht van de argumenten en vrijwel nooit om de macht. En in die gevallen waarin ik het gebruik van macht meemaakte was er altijd een conflict in de or. Gelukkig heeft de wetgever de or instemmingsrecht en adviesrecht gegeven als gehele or. Door een regeling in het reglement over de besluitvorming wordt de meerderheid bepaald. Maar dan zijn de besprekingen al gevoerd en de argumenten en meningen gewisseld. Alle partijen hebben dan mee kunnen doen. Dat is pas democratie.
Cor P. Berkel
redacteur OR-Online