Als or heb je te maken met een woud aan regels. Als eerste is er de wet op de ondernemingsraden en daarnaast de andere wetten die voor de or van belang zijn. Verder is er een regeling voor de arbeidsvoorwaarden of de CAO. Vrijwel alle onderwerpen van de or eindigen in een regeling met regels. Dat is overigen niet een thema dat alleen voor de or zo werkt maar de ondernemingen staan er werkelijk bol van.

We kennen ook allemaal de behoefte om zaken te willen regelen. Maar moet dat nu telkens met een nieuwe regeling? In de polititek gaan steeds meer stemmen op om de regelgeving in te dammen. Er ontstaat naast de regeling een enorme bureaucratie voor de uitvoering en om de naleving te controleren. Er is daarvoor een commissie in het leven geroepen het: ‘Adviescollege toetsing administratieve lasten’, die met voorstellen is gekomen en studies verricht, maar het succes straalt er nog niet vanaf. Het probleem is wellicht wereldwijd.

Waarom is er die behoefte aan regels? We willen graag dingen regelen die anders gaan dan we willen. We willen het gedrag van anderen sturen en daar maken we regels voor. En sterker nog, we willen regels om dingen te verbieden. Verboden en voorschriften, dat zijn de meeste regels. En dat allemaal om het gedrag van anderen te sturen. In het verkeer blijkt hoe nuttig het is dat er regels zijn waar we ons aan houden.

In een artikel over de politiek kwam ik de uitspraak tegen van een oud minister die mij een nieuw inzicht bij bracht. Hij heeft een keer de stelling verkondigd dat regels voor burgers meer ruimte en vrijheid moeten geven. Dat is een geheel andere reden dan hiervoor weergegeven. Als we dat eens wat meer in de praktijk zouden brengen dan zou veel regelgeving overbodig blijken. Het vergt wel een geheel andere instelling. De vraag is dan bijvoorbeeld of het verbod op het dragen van hoofddoekjes in publieke gebouwen meer vrijheid geeft en aan wie. Of is het toch vooral het afdwingen van gedrag omdat gedacht wordt dat dit gedrag storend is.

Mij lijkt dat hier de sleutel te ligt voor het het verminderen van regels. Het vraagt een andere instelling, waarbij gestreefd wordt naar het geven van meer vrijheid in plaats van het beperken ervan. We moeten dan minder sturend optreden en meer het gedrag dat afwijkt van ons eigen gedrag accepteren. Dat zal uiteindelijk ook gewoon gebeuren, want het eind van de regelgeving ontstaat op het moment dat alle afwijkend gedrag verboden wordt. Maar dan leven we wel in een dictatoriaal geregeerd land en dan krijgen we gewoon net als in Noord Afrika grote protestdemonstraties.

Voor de or en de ondernemingsleiding is het dus zaak regels te voorkomen door anderen niet in onze manier van doen aan te sturen maar de ruimte te geven voor eigen gedrag. Dat lijkt wel hetzelfde als het Nieuwe Werken.

Cor P. Berkel

Redacteur OR-Online